Meten is weten: een magnehelic tester

Er zijn magnehelic testers te koop waarvan wordt beweerd dat daarmee nauwkeurig op lekken kan worden getest. Het is een kleine vacuumpomp en op een of andere manier mee je de mate waarin het lukt het blaasinstrument vacuum te trekken. Nu zijn er verschillende handmatige trucs die met hetzelfde principe werken, maar zo'n meter zou best handig zijn omdat je dan de handen wat meer vrij hebt om de zwakke schakels te ontdekken. Omdat ik ergens een eenvoudige bouwbeschrijving vond ben ik wat gaan experimenteren.

In het schema hierboven is het principe weergegeven van de tester. De tester bestaat uit drie onderdelen:

• een eenvoudig luchtpompje
  • hiervoor heb ik het kleinste aquariumpompje gebruikt dat ik kon vinden 5l per minuut. Te koop bij de dierenwinkel. De luchtstroom is heel beperkt. Maar dat is ook de bedoeling. Als je een klarinet of basklarinet heel hard vacuum zuigt, dan krijg je alle kleppen wel sluitend. Dat is niet de bedoeling.
• een magnehelic meter
  • dit is een luchtdrukverschilmeter. Een heel gevoelige van 3Kpa. Voor enkele tientjes te koop via aliexpress
• een flowmeter
  • dit is een luchtstroommeter met een regelklep waardoor de luchtstroom tussen 0 en 1,5L/minuut is te regelen. Voor minder dan een tientje te koop via aliexpress.

Verder zijn er wat slangen en ventielen nodig. Bij een dierenwinkel zijn slangen te koop. Een aansluitnippel heb ik zelf op de draaibank gemaakt. Verder is het handig om met rubber doppen het instrument af te dichten. Voor de aansluiting van de slang op een de rubber doppen heb ik ook een aansluitnippel op de draaibank gemaakt.

In de bouwbeschrijving stonden nog een paar andere onderdelen, maar die heb ik weggelaten. Misschien kom ik er nog achter waarvoor dat nodig is. Eerst heb ik proberen te begrijpen hoe het apparaat werkt. De geheimzinnige magnehelic meter blijkt een drukverschilmeter te zijn. Voor mij als elektronicus blijkt dat het equivalent van een voltmeter. Hier wordt die echter als amperemeter oftewel een luchtstroommeter gebruikt. Eigenlijk dezelfde rol als de flowmeter, maar dan wat nauwkeuriger.

Met de regelklep van de flowmeter is eigenlijk een regelbare weerstand. Daarmee kun je de maximale uitslag van de magnehelic meter instellen. De grootste uitslag heb je als de keten helemaal open is. Mijn meter meet dan 3KPa. Als je de slang helemaal dicht knijpt dan zakt de uitslag naar bijna 0.

Als je een instrument aansluit op de keten dan zou een hermetisch gesloten instrument met alle kleppen dicht in theorie een uitslag van bijna 0 moeten geven. Dat blijkt in de praktijk niet helemaal waar.

De eerste experimenten

Als eerste heb ik het apparaat getest op een basklarinet.

Het grootste deel van de kleppen verwijderd en alle toongaten voorzien van een rubberen stop.

En dan meten. Dat valt tegen geen 0kPa maar iets van 1,5kPa. Echt luchtdicht is die basklarinet dus niet.

Ik besluit wat systematisch te gaan testen en dat leidt tot de volgende resultaten:

• Een basklarinet nek aan het uiteinde afgedicht met de hand: 0.25kPa. 
• Een basklarinet upper joint met alle kleppen goed sluitend: 0.9kPa.
• Een niet goed dichtende upper joint met alle kleppen dicht: 1.6kPa
• Door te tikken en de duwen op de verschillende kleppen verraadt de boosdoener zich snel. De wijzer gaat al snel 0.4kPa heen en weer.

Dit is wel leuk dus. Hiermee kun je het goed sluiten van kleppen meten.

Ik speel nog wat verder. Ik meet verschil tussen een oude verdroogde polster en een verse nieuwe. Ik meet verschil tussen een klep met te lage veerspanning en de juiste veerspanning. Dat is allemaal wel interessant.

Een systematische aanpak

Ik neem een lower joint van een basklarinet. Ik haal alle kleppen eruit en doe stoppen in alle toongaten op een na. Ik monteer de klep en probeer het polster zo te stellen dat de luchtstroom minimaal is. Zo monteer ik stap voor stap iedere klep. Het valt wel op dat bij iedere klep het minimum langzaam stijgt. In totaal houd ik toch bijna 1kPa over voor een upper of een lower joint. Het verschil tussen een goed en een slecht sluitende klep wordt steeds moeilijker te onderscheiden.

wordt vervolgd, met saxofoon testen.