Saxofoon Uitdeukset zelf maken

Op mijn wensenlijst staat al heel lang een uitbreiding van mijn uitdeuk gereedschap voor saxofoons. Er is erg mooi materiaal te koop, maar ik heb zin om eens nader kennis te maken met het metaalwerk, dus ik ga een paar dagen met mijn draaibank in de weer.Omdat ik nog lang niet tevreden ben over mijn draaiskils ga ik eerst maar eens de gebruiksaanwijzing lezen en wat filmpjes over de basis van het metaaldraaien lezen. Daarna aan de slag!

Lees meer: Uitdeukset NG

H1-5 Verwijderen van de oude polsters

Polsters zijn te verwijderen door de cup warm te stoken.

Dat kan met een kleine brander of met een hetelucht pistool. Een temperatuur van circa 300 graden is genoeg voor zowel schellak als smeltlijm.

Na een seconde of 30 kan de polster met een scherpe schroevendraaier er uit worden gewipt.

Er blijven altijd lijmresten achter in de cup. Die krab ik er uit met een scherpe schroevendraaier. Dat geeft wel krassen, maar ik weet nog geen betere methode.

H6.2 Zelf een post maken

Een post maken is goed mogelijk als je in het bezit bent van een nauwkeurige kolomboormachine en een draaibank.
Eerst meet je de ashoogte van de originele post op, de positie van een eventuele naaldveer en de diameters van de post op de belangrijkste posities. Meestal is de diameter van de kogel 8mm.

• sopraan saxofoon,
• reparatie,
• post
• draaibank
• handboek
• naaldveer

Lees meer: H6-2 Zelf een post maken

H2 Schoonmaken van de saxofoon

Er zijn veel manieren om de saxofoon schoon te maken, van licht tot radicaal zoals ontlakken en zandstralen.

De gebruikte manier is afhankelijk van het probleem en de beschikbare middelen.

• saxofoon schoonmaken
• ultrasoon schoonmaken
• chemisch reinigen
• ontlakken 
• stralen
• poetsen

H1 Demonteren van de saxofoon

Voor een revisie

Voor een totale revisie gaat de saxofoon vrijwel helemaal uit elkaar.
Alle assen, kleppenbeschermers, rollers en schroeven moeten even los en alle kleppen worden ontdaan van de polsters.

Sommige reparateurs halen ook de koppeling tussen de onderbocht en body los omdat dat handig is bij het uitdeuken en recht maken van de body. Maar dat is bij oudere saxofoons lastig om de koppeling zonder littekens te demonteren en te monteren. 

Voor een onderhoudsbeurt

Voor een onderhoudsbeurt haal ik in ieder geval alle kleppen los. Als er niets is vastgeroest lukt dat meestal in een half uurtje wel. Het is aan te raden een goed systeem te gebruiken om de verschillende assen en schroeven te bewaren. Er zijn reparateurs die ook bij puntschroeven zorgen dat exact dezelfde schroef weer op dezelde plek terug komt.

Voor een snel herstel klus

Er zijn verschillende manieren om een polster te vervangen zonder de saxofoon uit elkaar te houden. Ze zijn niet ideaal maar in geval van haast wel eens praktisch.

Je kunt een klep gewoon op de saxofoon verhitten en de defecte polster er met bijvoorbeeld een scherpe schroevendraaier uit wippen. Op dezelfde wijze kun je ook een nieuw polster in positie brengen waarop je eerst lijm hebt aangebracht.

Overige demontage klussen

Over de volgende onderwerpen zijn afzonderlijke artikelen:

• Demonteren van de kleppen
• vastzittende pivotschroeven en assen 
• vastzittende rollers
• vastzittende assen

H-8-1 Schroefdraad gegevens voor saxofoons

Puntschroeven of Pivot screws

Op oude saxofoons kom je af en toe exotische schroefdraad tegen. In dit artikel verzamel ik de gegevens van de schroefdraad die ik tegen ben gekomen.

Er zijn diverse soorten puntschroeven de belangrijkste zijn (zie figuur)

• ronde punten
• tapse punten
• cilindrische punten
• koploze schroeven

Voordeel van de ronde puntschroeven is dat het raakvlak met de as klein is waardoor de wrijving laag is. Wel is de slijtage dan groter. Maar de schroeven voorkomen goed de zijwaartse speling en speling in de lengterichting. 

De koploze schroeven hebben als voordeel dat die beter verstelbaar zijn. Maar ze moeten wel geborgd worden met loctite.

Puntschroef voor saxofoon zelf maken

Je kunt puntschroeven als het nodig is zelf maken. Het gemakkelijkst is om een koploze puntschroef te maken. Die kun je ook monteren in een post voor een puntschroef met kop.

Je begint met een schroef/bout met de juiste draad. Neem een van een redelijke lengte, bijvoorbeeld 20mm. Zaag de kop er af. Stop het stuk draadeind in een schroefboormachine en houd dat dan al draaien schuin tegen een kleine slijpmachine en slijp een tapse of ronde punt aan het draaieind. Zaag daarna het stuk draadeind op een mooie lengte af en voorzie het uiteinde van een schroefsleuf.

Onderdeel	Buitendiameter	Spoed	best gelijkende type	aangetroffen op saxofoon
assen
kleinste asje	1,5	0,39	UNC-1
As	1,8	0,45	UNC 2-56	Dolnet Bel Air Sopraan

Saxofoon reparatie handboek

In een serie artikelen beschrijf ik de verschillenden stappen voor de revisie van de saxofoon en handige weetjes die daarbij van belang zijn.

Het is opgedeeld in de volgende hoofdstukken:

1. Demonteren
2. Schoonmaken
3. Uitdeuken en rechten
4. Bepolsteren
5. Stemmen van de sax
6. Onderdelen zelf maken
7. Gereedschap (inclusief zelf maken)
8. Technische gegevens
9. Algemene vaardigheden

EHBO voor saxofoons

Dolnet fan Leopold Wijdeveld vroeg me laatst wat ik in een EHBO trommel voor saxofonisten zou stoppen. Dat is wel een interessante vraag. Ik heb er eens over nagedacht en rondgekeken op internet wat er al bestaat en wat collega's op facebook om advies gevraagd. Dan kom ik op het volgende uit.

Lees meer: EHBO voor saxofoons

Zandstralen van een saxofoon

Soms worden saxofoon die er slecht in de lak zitten gezandstraald. Het is een alternatief voor het handmatig ontlakken. Het is iets minder subtiel maar biedt wel weer nieuwe mogelijkheden. Mijn zwager heeft sinds kort een zandstraalinstallatie en een Evette Schaeffer altsaxofoon bleek een geschikte kandidaat voor een eerste poging.

De foto's hiervoor tonen de sax na een flinke uitdeukbeurt en voor de zandstraal behandeling. Een flink vooral rood geoxideerde saxofoon.

De straalcabines

De straalkasten hebben gelukkig een behoorlijk volume. Dat is wel nodig. In de kast moet je het instrument rond kunnen draaien.

Het voorlopige eindresultaat

De gravures

Een van de mogelijkheden die stralen biedt is het afplakken van de gravure, waardoor je delen daarvan glimmend kunt houden.

Daarvoor heb ik de rood uitgeslagen grafure eerst gepolijst en vervolgens afgetekend en afgeplakt.

Het resultaat is mooi, maar het blijkt dat het afplakken een nauwgezet werkje is. Probleem is dat je als je afplakt met transparante tape de randen niet goed kunt zien. Hiervoor heb je in feite gekleurde transparante tape nodig. Gewoon plakband blijkt overigens wel bestand tegen het stralen. Voor het mooie is nog wat nabewerking nodig.

Musica Steyr - Ontnikkelen en patineren

De mooi vormgegeven Musica Steyr zat erg slecht in de lak en had bovendien een goudgelakte body met vernikkelde kleppen. Niet bepaald een kleurstelling die erg aanspreekt. Een kandidaat voor een drastische aanpak. 

Lees meer: Musica Steyr - Ontnikkelen en Patineren

H7.1 Een verentang zelf maken

Bij Daniel Daemen van Safesax op bezoek liet hij me zijn verentang zien. Veel beter dan dat zielige ding wat ik nu gebruik. Het principe van de tang is simpel. Vandaag dus maar met de slijptol een combinatietang bewerkt.

Lees meer: H7-1 verentang zelf maken

Zacht solderen

Vrijwel alle bevestigingen op de body van de saxofoon zijn gerealiseerd met zachtsoldeer:

• posten op de body
• de receiverbus op de body
• de brug tussen beker en body
• bij oudere saxen de body en beker verbinding met de onderbocht
• de houders van de kleppenbeschermers en de pantsguard
• de tenon van de nek en de rest van de nek

Het voordeel van zachtsolderen is dat het relatief veilig is. Bij hard solderen is de temperatuur van de soldeervlam zo hoog dat je het risico loopt op het branden van een gat in de body.

Bij zacht solderen loop je wel het risico op verbranding van de lak (meestal goudlak) en van het achterlaten van soldeervlekken. Die laatste zijn bij een vernikkelde of verzilverde saxofoon redelijk goed te verwijderen.

Materiaal

Voor het zachtsolderen heb je het volgende nodig:

• een soldeerbrander
  • voor het kleine werk (posten e.d.) voldoet deze erg goed:
    • https://www.kruis.nl/proxxon-microvlambrander-mfb---e
  • voor het grotere werk zoals body en beker los maken van de onderbocht is vaak iets stevigers nodig:
    • https://www.hbm-machines.com/nl/p/cfh-soldeerbrander-ts1800-incl-1-gasbus
• soldeer
  • het soldeertin wat gebruikt wordt voor loodgieterswerk is geschikt. Een dunne soldeerdraad is wel prettig
  • soldeertin voor elektronica werkt in principe ook, daar zit al vloeimiddel in.
• vloeimiddel
  • het meest gebruikt is S39 (eigenlijk het enige wat ik ken voor zachtsoldeer).

Aanpak

video's

• https://www.youtube.com/watch?v=f_6hBmACd5A