Saxofoon Uitdeukset zelf maken
Op mijn wensenlijst staat al heel lang een uitbreiding van mijn uitdeuk gereedschap voor saxofoons. Er is erg mooi materiaal te koop, maar ik heb zin om eens nader kennis te maken met het metaalwerk, dus ik ga een paar dagen met mijn draaibank in de weer.Omdat ik nog lang niet tevreden ben over mijn draaiskils ga ik eerst maar eens de gebruiksaanwijzing lezen en wat filmpjes over de basis van het metaaldraaien lezen. Daarna aan de slag!
H1-5 Verwijderen van de oude polsters
Polsters zijn te verwijderen door de cup warm te stoken.
Dat kan met een kleine brander of met een hetelucht pistool. Een temperatuur van circa 300 graden is genoeg voor zowel schellak als smeltlijm.
Na een seconde of 30 kan de polster met een scherpe schroevendraaier er uit worden gewipt.
Er blijven altijd lijmresten achter in de cup. Die krab ik er uit met een scherpe schroevendraaier. Dat geeft wel krassen, maar ik weet nog geen betere methode.
H6.2 Zelf een post maken
Een post maken is goed mogelijk als je in het bezit bent van een nauwkeurige kolomboormachine en een draaibank.
Eerst meet je de ashoogte van de originele post op, de positie van een eventuele naaldveer en de diameters van de post op de belangrijkste posities. Meestal is de diameter van de kogel 8mm.
H2 Schoonmaken van de saxofoon
Er zijn veel manieren om de saxofoon schoon te maken, van licht tot radicaal zoals ontlakken en zandstralen.
De gebruikte manier is afhankelijk van het probleem en de beschikbare middelen.
- saxofoon schoonmaken
- ultrasoon schoonmaken
- chemisch reinigen
- ontlakken
- stralen
- poetsen
H1 Demonteren van de saxofoon
Voor een revisie
Voor een totale revisie gaat de saxofoon vrijwel helemaal uit elkaar.
Alle assen, kleppenbeschermers, rollers en schroeven moeten even los en alle kleppen worden ontdaan van de polsters.
Sommige reparateurs halen ook de koppeling tussen de onderbocht en body los omdat dat handig is bij het uitdeuken en recht maken van de body. Maar dat is bij oudere saxofoons lastig om de koppeling zonder littekens te demonteren en te monteren.
Voor een onderhoudsbeurt
Voor een onderhoudsbeurt haal ik in ieder geval alle kleppen los. Als er niets is vastgeroest lukt dat meestal in een half uurtje wel. Het is aan te raden een goed systeem te gebruiken om de verschillende assen en schroeven te bewaren. Er zijn reparateurs die ook bij puntschroeven zorgen dat exact dezelfde schroef weer op dezelde plek terug komt.
Voor een snel herstel klus
Er zijn verschillende manieren om een polster te vervangen zonder de saxofoon uit elkaar te houden. Ze zijn niet ideaal maar in geval van haast wel eens praktisch.
Je kunt een klep gewoon op de saxofoon verhitten en de defecte polster er met bijvoorbeeld een scherpe schroevendraaier uit wippen. Op dezelfde wijze kun je ook een nieuw polster in positie brengen waarop je eerst lijm hebt aangebracht.
Overige demontage klussen
Over de volgende onderwerpen zijn afzonderlijke artikelen:
- Demonteren van de kleppen
- vastzittende pivotschroeven en assen
- vastzittende rollers
- vastzittende assen
H-8-1 Schroefdraad gegevens voor saxofoons
Puntschroeven of Pivot screws
Op oude saxofoons kom je af en toe exotische schroefdraad tegen. In dit artikel verzamel ik de gegevens van de schroefdraad die ik tegen ben gekomen.
Er zijn diverse soorten puntschroeven de belangrijkste zijn (zie figuur)
- ronde punten
- tapse punten
- cilindrische punten
- koploze schroeven
Voordeel van de ronde puntschroeven is dat het raakvlak met de as klein is waardoor de wrijving laag is. Wel is de slijtage dan groter. Maar de schroeven voorkomen goed de zijwaartse speling en speling in de lengterichting.
De koploze schroeven hebben als voordeel dat die beter verstelbaar zijn. Maar ze moeten wel geborgd worden met loctite.
Merk | Instrument | Draad | Type |
Yamaha | Klarinet | 3-48 | |
Sax | n.4 | ||
Buescher | C-sopraan sax | 3-56 ~ M2.5 | cil. |
Buescher/Bundy | Basklarinet | 3-56 | cilindrisch |
Bundy | klarinet | 2-56 | cil. |
Conn | klarinet | 2-56 | headless - taps |
Jupiter | Sax | 3,5mm | rond |
Leblanc/Noblet (oud) | klarinet | 1-56 | taps |
Leblanc | basklarinetlower joint | 3-56 ~ M2.5 | |
Leblanc/Noblet | klarinet | 3-56 | taps |
Martin | sax | 3-56 | cil. |
Selmer | Sax | 3,5mm | rond |
Vito | basklarinet | 3-56 | taps |
Vito | sax | 5-40 | taps |
Vito-beaugnier | tenorsax | 3-48 | |
Puntschroef voor saxofoon zelf maken
Je kunt puntschroeven als het nodig is zelf maken. Het gemakkelijkst is om een koploze puntschroef te maken. Die kun je ook monteren in een post voor een puntschroef met kop.
Je begint met een schroef/bout met de juiste draad. Neem een van een redelijke lengte, bijvoorbeeld 20mm. Zaag de kop er af. Stop het stuk draadeind in een schroefboormachine en houd dat dan al draaien schuin tegen een kleine slijpmachine en slijp een tapse of ronde punt aan het draaieind. Zaag daarna het stuk draadeind op een mooie lengte af en voorzie het uiteinde van een schroefsleuf.
Type | Id | Buiten diameter |
Spoed | Boordiameter |
metrisch | M2 | 2,0 | 0,4 | 1,6 |
idem | M2.5 | 2,5 | 0,45 | 2,05 |
idem | M3 | 3,0 | 0,50 | 2,50 |
BSW | 3/32" | 2,381 | 0,529 | 1,90 |
BSW | 1/8" | 3,175 | 0,635 | 2,50 |
UNC | 1-64 | 1,854 | 0,39 | 1,5 |
2-56 | 2,184 | 0,45 | 1,8 | |
3-48 | 2,515 | 0,53 | 2,1 | |
4-40 | 2,845 | 0,64 | 2,3 | |
5-40 | 3,175 | 0,64 | 2,6 | |
UNF | 2-64 | 2,184 | 0,39 | 1,9 |
3-56 | 2,515 | 0,45 | 2,1 | |
4-48 | 2,845 | 0,53 | 2,4 | |
5-44 | 3,175 | 0,58 | 2,7 |
Onderdeel | Buitendiameter | Spoed | best gelijkende type | aangetroffen op saxofoon | |
assen | |||||
kleinste asje | 1,5 | 0,39 | UNC-1 | ||
As | 1,8 | 0,45 | UNC 2-56 | Dolnet Bel Air Sopraan | |
Saxofoon reparatie handboek
In een serie artikelen beschrijf ik de verschillenden stappen voor de revisie van de saxofoon en handige weetjes die daarbij van belang zijn.
Het is opgedeeld in de volgende hoofdstukken:
- Demonteren
- Schoonmaken
- Uitdeuken en rechten
- Bepolsteren
- Stemmen van de sax
- Onderdelen zelf maken
- Gereedschap (inclusief zelf maken)
- Technische gegevens
- Algemene vaardigheden
EHBO voor saxofoons
Dolnet fan Leopold Wijdeveld vroeg me laatst wat ik in een EHBO trommel voor saxofonisten zou stoppen. Dat is wel een interessante vraag. Ik heb er eens over nagedacht en rondgekeken op internet wat er al bestaat en wat collega's op facebook om advies gevraagd. Dan kom ik op het volgende uit.
Zandstralen van een saxofoon
Soms worden saxofoon die er slecht in de lak zitten gezandstraald. Het is een alternatief voor het handmatig ontlakken. Het is iets minder subtiel maar biedt wel weer nieuwe mogelijkheden. Mijn zwager heeft sinds kort een zandstraalinstallatie en een Evette Schaeffer altsaxofoon bleek een geschikte kandidaat voor een eerste poging.
De foto's hiervoor tonen de sax na een flinke uitdeukbeurt en voor de zandstraal behandeling. Een flink vooral rood geoxideerde saxofoon.
De straalcabines
De straalkasten hebben gelukkig een behoorlijk volume. Dat is wel nodig. In de kast moet je het instrument rond kunnen draaien.
Het voorlopige eindresultaat
De gravures
Een van de mogelijkheden die stralen biedt is het afplakken van de gravure, waardoor je delen daarvan glimmend kunt houden.
Daarvoor heb ik de rood uitgeslagen grafure eerst gepolijst en vervolgens afgetekend en afgeplakt.
Het resultaat is mooi, maar het blijkt dat het afplakken een nauwgezet werkje is. Probleem is dat je als je afplakt met transparante tape de randen niet goed kunt zien. Hiervoor heb je in feite gekleurde transparante tape nodig. Gewoon plakband blijkt overigens wel bestand tegen het stralen. Voor het mooie is nog wat nabewerking nodig.
Musica Steyr - Ontnikkelen en patineren
De mooi vormgegeven Musica Steyr zat erg slecht in de lak en had bovendien een goudgelakte body met vernikkelde kleppen. Niet bepaald een kleurstelling die erg aanspreekt. Een kandidaat voor een drastische aanpak.