H2-1 Sax schoonmaken

Sommige hebben er een hekel aan andere knappen van een schoonmaakbeurt net zo veel op als de saxofoon zelf.

Onmisbaar bij het schoonmaken zijn oude poetsdoeken. Voor de meeste klussen is het handig om die aan repen te scheuren van 1 tot 5cm breed.

Voor het poetsen van de body is het handig die te klemmen tussen de punt van een werkblad en je buik (zie plaatje). Je kunt hebt dan twee handen vrij om met een strook poetsdoek snel heen en weer te poetsen tussen de toongaten. Wat is dan vaak doe is met een kwastje de sax insmeren met zilverpoets of chroompoets. Om zeker te zijn dat de body niet valt kun je een driehoekig plankje op de hoek van het werkblad klemmen. 

Omgekeerd kun je een strook poetsdoek aan de rand van een tafel klemmen en strook met de ene hand strak houden en met de andere hand een klep of ander onderdeel door de poetslap heen en weer halen.

Bij het schoonmaken van de saxofoon zijn er massa's aan huismiddeltjes die je kunt proberen. Er zijn er bij die je beslist moet laten staan, die je door iedereen worden afgeraden maar je stiekem toch mag gebruiken, als je maar zorgt dat niemand het merkt. Hieronder mijn ervaring met een aantal daarvan.

De Body: Powercleaner

Nadat de sax helemaal gedomonteerd is en alle schroeven en massieve assen apart zijn gehouden kan de body worden schoongemaakt. Soms is met name de binnenkant aardig smerig. Die moet je dus niet overslaan. Ik heb daar nog niets iets handigs voor gevonden. Wat ik nu doe is de sax bespuiten met powercleaner. Dan even in laten weken er vervolgens met een krachtige waterstraal afspoelen. Dan is het ergste er af. Dan kijk ik of er op het oog nog smerigheden aan de binnenkant zijn. Die poets ik dan met een oude lap zo goed en zo kwaad als het gaat weg.

Alternatieven: de profs beschikken vaak over een ultrasoonbad waar de hele sax in kan. Daar lees je wel wonderstampot verhalen van, maar ik hoor ook wel van mensen dat het tegenvalt.

De kleppen: cups schoon krabben

Ik lijm mijn polsters met smeltlijm. Er zijn fervente aanhangers van schellak en op oude saxofoons kom je dat ook vaak tegen natuurlijk. Het is het beste om de oude schellak te verwijderen. Dat werkt het beste door het hard te laten worden en het dan met een hard voorwerp het eruit te krabben. Nadeel is dat dat krassen geeft, maar ja niemand die het ziet, want dat zit onder de polsters. Wie een nettere manier weet mag het zeggen. Ik hoor het graag!

De kleppen: oud huismiddeltjes en peuterwerk

Bij een verzilverde sax poets ik de kleppen zo veel mogelijk met een zilverpoets doekje.

Zilverpoets schijnt niet te mogen, want daar slijt het zilver van. Dat is misschien wat overtrokken. Bij een revisie eens in de zoveel jaar moet dat kunnen. Het lijkt me niet verstandig dat jaarlijks een aantal keren te doen. Ik gebruik het met mate. Op ernstig vuile plekken breng ik wat zilverpoets met een wattenstaafje op en dan poets ik daarna tot het strak glimt.

Onmisbaar zijn sateprikkers.

Daarmee kun je zonder krassen in hoekjes en langs naden poetsen zonder beschadigingen.

Onmisbaar zijn de pijpenraggers. Daarmee kun je alle holle assen mooi schoonmaken. De uiteinden worden al snel zwart. Gewoon een stuk afknippen en weer verder raggen.

Ik heb voor verzilverde kleppen ook wel eens het huismiddeltje van aluminiumfolie en soda geprobeerd. Dan los je soda op in een bak water en legt en een prop folie in. Daarop leg je de kleppen. Dat begint dan wat te bruisen en dan wordt het zilver mooi schoon. Het werkt wel redelijk, maar kale plekken waar het messing doorschijnt worden dan donkerbruin. Maar dat is allemaal met wat poetsen wel weer op te lossen. Aan poetsen ontkom je uiteindelijk niet.

Roest onder je lak

Als er iets is waar je op moet letten bij aankoop van een goudgelakte sax is het roest onder de posten of ander op de body gesoldeerde delen. Oorzaak schijnt een kwalitatief goed productie proces te zijn; de messing is na het solderen niet goed schoongemaakt en resten van het vloeimiddel zorgen in de loop der jaren voor lelijke rode oxide aanslag.

Het is wel lastig om te beslissen wat je met die plekken aan moet.

Ze verwijderen betekent de lak ter plekke wegschuren en dan de oxide te lijf. Het resultaat is als je het netjes doet een mooi strak blanke messing plek. Maar ja is natuurlijk wel te zien op een verder glimmend goud gelakte sax. En de plek camoufleren door met goud te lakken, dat is nog maar weinig mensen gelukt. Over het algemeen vind ik zowel de oxide plek als de kale plek geen gezicht en kies is voor een volledig kaal maken van de sax. Dan houdt je een ongelakte sax over. Daar moet je ook van houden. Het compleet lakken van een sax .... dat is tot nu toe ook geen werk voor een amateur gebleken. Er zijn maar weinig lakken die houden op blank messing en strak spuitwerk is een vak.

Om een of andere reden vind ik kale plekken op een verzilverde sax wel mooi, alsof het een slijtage plek van het vele gebruik is. Op een goudgelakte sax is het meer een litteken van een ongeval.

 Dit is onderdeel van het sax revisie handboek. Dat is een levend leerboek. Wat ik al doende leer en afleer probeer ik hier vast te leggen. Het mijn eigen geheugensteun en anderen mogen dit voor eigen risico gebruiken.