Messing, goedkoop is duurkoop
Als amateur op gebied van metaalbewerking heb ik weer eens duur leergeld betaald. Voor een mooie beaugnier tenor wilde ik een ontbrekende klep zelf maken. Daarvoor bestelde ik messing rondstaf van 5mm voor de stang die tussen twee puntschroeven moest draaien. Het was voordelig spul en ik dacht even snel een stang op maat te maken. Helaas liep dat anders.
De stang zaag ik eerst de meter messing die ik heb besteld een paar millimeter langer en dan maak ik die exact op maat (395mm) op de draaibank. Bij het zagen had het me al op kunnen vallen, het leek wel of ik rvs aan het zagen was of mijn zaag bit was. Maar als je niet beter weet denk je dat alle messing even goed bewerkbaar is. Het kwartje viel dus niet.
Vervolgens draai ik eerst de stang op maat. Maar verdraaid wat gaat dat lastig. Als ik even kracht zet slaat de boel vast en heb ik een verbogen stuk messing. Gelukkig had ik nog een stuk over en begin maar opnieuw. Heel voorzichtig draai ik die millimeter voor millimeter af. Hte gaat heel moeilijk. Dan denk ik altijd, mijn beitels zullen wel bot zijn. Dat lukt zonder schade uiteindelijk. Dan is het tijd om te centeren en dan een gaatje te boren om de puntschroef te 'ontvangen'. Wat normaal heel simpel zou moeten zijn blijkt ook maar moeizaam te gaan. Het eerst gaatje van 1.4mm wat ik wil boren lukt met nog maar bij het tweede breekt het boortje en het puntje krijg ik er met geen mogelijkheid uit. Na een kwartier knoeien geef ik het op en bestel maar weer opnieuw hetzelfde materiaal. Na een paar dagen een nieuwe poging waarbij de punt van mijn centerboor zelfs afbreekt. Nou begin ik eindelijk wakker te worden. Zou het deze keer aan het materiaal kunnen liggen en niet aan mij gereedschap? Dat wordt wel duidelijk als ik een ander stukje messing test. De boren vliegen er soepel in en maken mooie lange spanen.
Veel soorten messing
Er blijken heel veel soorten messing te bestaan. De verschillen zitten vooral in het percentage zink en lood. Hoe meer zink en lood, des te goedkoper het materiaal.
Lood maakt messig goed bewerkbaar.
Aanduiding | Samenstelling (DIN) | Eigenschappen |
MS58 | CuZn39Pb3 | 37% Zink; Dankzij het loodgehalte goed verspaanbaar. Boor en draaikwaliteit. De lasbaarheid vermindert door toevoeging van het lood. Niet goed koudvervormbaar. |
MS63 | CuZn37 | Gangbaar voor plaatmateriaal. Koud vervormbaar. Ook wel geelkoper genoemd. Goed soldeer en lasbaar, wordt veel toegepast in muziekinstrumenten. |
SoMs58 | CuZn40Al2 | Constructiemessing. |
SoMs59 | CuZn35Ni2 | Constructiemessing. |
Betamessing | Meer dan 45% zinkgehalte. Kan alleen heet bewerkt worden. Vooral geschikt om te gieten. | |
Alfamessing | Minder dan 35% zinkgehalte. Goed koud vervormbaar. |
Na wat zoekwerk kom ik tot ontdekking dat het materiaal wat ik bij een modelbouwwinkel heb aangeschaft (Aeronaut 773250) volgens specificatie van het type CUZn37 zou moeten zijn. Dat staat inderdaad niet bekend om de goede verspaanbaarheid. Wel goed voor toepassing in muziekinstrumenten. Ik denk vanwege de stijheid. Als dat inderdaad ditzelfde materiaal is, dan vraag ik me af hoe instrumentenbouwers het bewerken. Bij een andere shop had ik MS58 kunnen kopen. Dat is veel beter geschikt.
Referenties
* https://www.greelane.com/nl/science-tech-math/wetenschap/common-brass-alloys-and-their-uses-603706/
*